Toksyczne drewno - co może Cię otruć w warsztacie lub domu?
Jeśli obrabiasz drewno – czy zawodowo, czy w wolnej chwili – przeczytaj do końca. Pokażę Ci, co może być toksyczne i jak się chronić.
Jak oceniam ryzyko?
Podchodzę do tematu praktycznie. Drewno może być niebezpieczne na cztery sposoby:
-
Wziewnie – przez pył, opary i spaliny
-
Kontaktowo – przez skórę i oczy
-
Pokarmowo – jeśli ktoś to dotknie, poliże, albo przypadkiem połknie (np. dzieci, zwierzęta)
-
Kancerogennie – czyli potencjalnie rakotwórczo, szczególnie przy wdychaniu pyłu z drewna twardego
Każdy materiał oceniam w skali od 1 do 10 w każdej kategorii. Im wyższy wynik – tym większe zagrożenie.
Podkłady kolejowe - absolutne NIE
Skala toksyczności:
Wziewna: 10/10
Kontaktowa: 9/10
Pokarmowa: 10/10
Kancerogenność: 10/10
Podkłady kolejowe to nie drewno do ogrodu. To odpad niebezpieczny.
-
Nasączane są kreozotem – zawierają substancje rakotwórcze (m.in. benzo[a]piren)
-
Pył z ich cięcia to czysta toksyna
-
Po dotyku zostaje lepki, cuchnący film
-
A mimo to wciąż ktoś robi z tego ławki i podesty
Nie tnij. Nie pal. Nie kupuj. Nie pracuję z tym i nikomu nie polecam.
Polskie drewno - nie zawsze takie niewinne
Większość naszych krajowych gatunków jest bezpieczna, ale są wyjątki. A nawet te „bezpieczne” mogą dać po nosie, jeśli nie masz maski. Pył z drewna twardego jest klasyfikowany jako rakotwórczy przez IARC (grupa 1) i system EU REACH.
| Gatunek | Wziewna | Kontaktowa | Pokarmowa | Kancerogenność | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Dąb | 4 | 3 | 2 | 8 | Pył klasyfikowany jako rakotwórczy; przy pracy konieczna maska |
| Buk | 3 | 2 | 2 | 8 | Podobnie jak dąb – niebezpieczny głównie jako pył |
| Jesion | 4 | 3 | 1 | 7 | Mniej przebadany, ale też klasyfikowany jako twarde drewno |
| Grab | 4 | 3 | 1 | 7 | Twarde, ciężkie drewno – ryzyko wziewne przy długiej ekspozycji |
| Robinia | 3 | 3 | 2 | 6 | Zawiera związki drażniące; mniejsze ryzyko przy pyleniu |
| Cis | 8 | 7 | 10 | brak danych | Trujący jako surowiec – nie do kontaktu z jedzeniem ani dziećmi |
Top 4 egzotycznych trujących drewienek
Niektóre egzotyczne gatunki wyglądają świetnie, ale pył i naturalne olejki w nich potrafią być wyjątkowo szkodliwe.
| Gatunek | Wziewna | Kontaktowa | Pokarmowa | Kancerogenność | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| Blackwood (Dalbergia melanoxylon) | 9 | 8 | 7 | 9 | Udokumentowane przypadki raka zatok i dróg oddechowych u stolarzy |
| Padouk | 7 | 6 | 6 | 7 | Pył i barwniki mogą działać mutagennie |
| Purpleheart | 8 | 7 | 5 | 8 | Podrażnia, powoduje bóle głowy, możliwy wpływ kancerogenny |
| Palisander (Dalbergia spp.) | 9 | 8 | 9 | 9 | Silnie alergizujący, toksyczny, nie do kuchni ani kontaktu z ciałem |
Moje zasady bezpieczeństwa – i Tobie je polecam
Dla stolarza (czyli kogoś, kto robi to zawodowo):
-
Zawsze noszę maskę przeciwpyłową, szczególnie przy cięciu drewna twardego
-
Mam system odpylania i wiem, że to inwestycja, nie fanaberia
-
Pracuję tylko na drewnie, które znam, i którego pochodzenie mogę potwierdzić
Dla majsterkowicza:
-
Używaj maski z filtrem P2 lub P3
-
Jeśli nie wiesz, co to za drewno – nie tnij, nie wdychaj, nie wypalaj
-
„Wygląda ładnie” to nie znaczy „jest bezpieczne”
Dla tych, którzy robią coś do kuchni:
-
Drewno do kontaktu z jedzeniem musi być bezpieczne – dąb tak, palisander nie
-
Używam tylko olejów klasy spożywczej (lniany RAW, tungowy)
-
Nie stosuję lakierów, bejc, ani barwników na deski, miski, sztućce
Czarna lista drewna do kuchni
| Gatunek | Dlaczego NIE? |
|---|---|
| Cis | Trujący w każdej części, także po sezonowaniu |
| Palisander | Silnie alergizujący, toksyczny – może migrować do żywności |
| Blackwood | Pył i naturalne olejki uczulające i toksyczne |
| Padouk | Barwi i drażni, oddaje barwniki nawet do potraw |
| Zebrano, Wenge, Cocobolo | Wysoko alergizujące i potencjalnie rakotwórcze przy długiej ekspozycji |
Zasada:
Jeśli nie podałbyś dziecku do ust – nie rób z tego łyżki.
Używam do kuchni tylko drewna: dąb, jesion, buk, robinia, grab.
I tylko olejów klasy spożywczej – bez barwników i dodatków.
Masz kawałek drewna i nie wiesz, czy się nadaje?
Wyślij mi zdjęcie – doradzę uczciwie.
Tomasz, Wood2Shine
Busówno, woj. lubelskie
tomasz@wood2shine.pl
www.fb.com/Wood2ShinePL